Belgen blijven het gevaar van hart- en vaatziekten onderschatten

18 maart 2025 - 45% van de Belgen onderschat het gevaar van hart- en vaatziekten, zo blijkt uit een recente iVOX-studie¹ in opdracht van Novartis, terwijl 80% van de overlijdens voorkomen kan worden door het actief aanpakken van risicofactoren². Hart- en vaatziekten zijn verantwoordelijk voor 23,6%³ van de overlijdens in België, maar bijna de helft van de respondenten (45%) onderschat dit cijfer. In vergelijking met 2022, toen de studie voor het eerst werd uitgevoerd, is dit cijfer nauwelijks geëvolueerd. Naast het kennen en aanpakken van risicofactoren zoals roken, overgewicht, hoge bloeddruk en hoge cholesterol, kan ook fysieke activiteit het risico op deze aandoeningen aanzienlijk verlagen. Dat levert niet alleen gezondheidsvoordelen op, maar heeft ook een positief effect op de economie. Zo leidt meer beweging tot een hogere arbeidsproductiviteit, minder ziekteverzuim en minder presenteïsme (aanwezig zijn op het werk zonder productief te zijn)⁴.

Belgen onderschatten risicofactoren die hartgezondheid bepalen

Uit de studie bij 1.000 Belgen blijkt dat bijna de helft het aandeel van hart- en vaatziekten in het aantal jaarlijkse overlijdens onderschat. Hoewel 79,8% van de Belgen erkent dat preventie mogelijk is, gelooft 11,8% van de mannen nog steeds dat er weinig aan te doen is. Dat is bijna dubbel zoveel als het aantal vrouwen. Bovendien vindt meer dan de helft van de respondenten (55%) dat er ergere aandoeningen bestaan dan hart- en vaatziekten. Bij mannen gaat het zelfs om 63%.

De studie toont ook aan dat Belgen bepaalde risicofactoren, zoals roken (de belangrijkste risicofactor volgens 17% van de respondenten), overgewicht (15%), hoge bloeddruk (14%) en hoge cholesterol (12%), correct inschatten. Echter, onvoldoende beweging (7%), stress (6,4%) en ongezonde voeding (7,5%) worden sterk onderschat als risicofactoren van hart- en vaatziekten, terwijl deze ook een grote impact hebben op de hartgezondheid.

Meer beweging kan extra maanden gezond leven opleveren

Bijna alle respondenten (97,5%) erkennen dat fysieke activiteit de hartgezondheid ten goede komt, maar toch beweegt 41,3% minder dan 1,5 uur per week. 60% beweegt minder dan de door de Wereldgezondheidsorganisatie aanbevolen 2,5 uur per week. De meest voorkomende redenen hiervoor zijn tijdsgebrek, het niet houden van sporten en een gebrek aan kennis over hoe te starten met een beweegroutine.

Dit gebrek aan voldoende fysieke activiteit is problematisch, aangezien jaarlijks ongeveer 1.200 sterfgevallen te wijten zijn aan onvoldoende lichaamsbeweging⁵. Preventie en lichaamsbeweging zijn cruciaal voor een langer gezond leven. Uit onderzoek⁶ blijkt zelfs dat regelmatige beweging kan leiden tot gemiddeld negen extra gezonde maanden.

Prof. dr. Guido Claessen, cardioloog in het Hartcentrum Hasselt, verbonden aan UHasselt & KU Leuven en voorzitter van de Belgische Werkgroep Preventieve Cardiologie: “Probeer van beweging een dagelijkse gewoonte te maken door met kleine veranderingen te beginnen zoals traplopen en fietsen om het risico op hartaanvallen, beroertes, hoge bloeddruk, te hoge cholesterol en obesitas te verminderen. De grootste winst wordt gemaakt door mensen die helemaal niet bewegen aan te zetten tot minstens 1 uur per week, maar de ideale dosis bedraagt ongeveer 2,5 uur matig-intensieve activiteit (i.e. (activiteiten op een intensiteit die wat moeite kost, maar waarbij praten mogelijk blijft) per week.”

Economische winst van een actieve levensstijl

Naast gezondheidswinst biedt lichaamsbeweging ook economische voordelen.

Prof. dr. Raf Van Gestel, gezondheidseconoom aan het Leuvens Instituut voor Gezondheidszorgbeleid: “Een verhoogde fysieke activiteit leidt tot een hogere arbeidsproductiviteit, minder ziekteverzuim en minder presenteïsme (aanwezig zijn op het werk zonder productief te zijn)⁷. Daarnaast wordt geschat dat in België jaarlijks 7.181 gezonde levensjaren verloren gaan ten gevolge van hart- en vaatziekten veroorzaakt door fysieke inactiviteit. Dit komt overeen met een maatschappelijke kost van 360 miljoen euro⁸.”

Preventief aanpakken van risicofactoren cruciaal

Gezien de impact van hart- en vaatziekten en de bewezen voordelen van beweging, is het cruciaal dat Belgen zich bewuster worden van hun hartgezondheid en meer inzetten op het preventief aanpakken van mogelijke risicofactoren. Daar is ook de politiek zich van bewust: de Kamer vroeg recent aan de federale regering om een actieplan te ontwikkelen om hart- en vaatziekten te helpen voorkomen. Preventie, dat betekent zich bewust zijn van de eigen risicofactoren en gezonde keuzes maken op het vlak van voeding, stressbeheer en vooral regelmatige fysieke activiteit. De iVOX-studie toont aan dat 69,7% van de Belgen naar eigen zeggen al bewust bezig is met gezonde voeding, maar er is nog werk aan de winkel op het vlak van bewustzijn en meer bewegen.

Om het belang van een gezond hart en regelmatige beweging in de verf te zetten, is Novartis de gezondheidspartner van de European Running Championships (met onder andere de marathon Brussel-Leuven) op 12 en 13 april, het eerste grote loopevent van het jaar. De Belgische Cardiologische Liga zet mee het belang van hartgezondheid in de kijker en roept mensen met een hartaandoening in de brede zin van het woord op om, op een verantwoorde manier, deel te nemen. Lopers en supporters kunnen in het weekend van 12 en 13 april in het partnerdorp in de Novartis-tent hun kennis van risicofactoren testen en hun cholesterol laten meten.

​Referenties

¹ Online onderzoek uitgevoerd door onderzoeksbureau iVOX in opdracht van Novartis tussen 21 en 26 februari 2025 bij 1000 Belgen representatief op taal, geslacht, leeftijd en diploma. De maximale foutenmarge bij 1000 Belgen bedraagt 3,02%.

² World Heart Federation. Prevention. Laatst geraadpleegd op 12 maart 2025, van CVD Prevention | What We Do | World Heart Federation.

³ Statbel (28 januari 2025). Doodsoorzaken. Laatst geraadpleegd op 12 maart 2025, van Doodsoorzaken | Statbel.

⁴ Hafner M, Yerushalmi E, Stepanek M, et al. Estimating the global economic benefits of physically active populations over 30 years (2020–2050). British Journal of Sports Medicine 2020;54:1482-1487.

⁵ Eigen berekening van prof. dr. Van Gestel op basis van Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME). Global Burden of Disease 2021: Findings from the GBD 2021 Study. Seattle, WA: IHME, 2024. Raadpleegbaar via: Global Burden of Disease 2021: Findings from the GBD 2021 Study | Institute for Health Metrics and Evaluation.

⁶ Fransen HP, May AM, Beulens JW, Struijk EA, de Wit GA, Boer JM, Onland-Moret NC, Hoekstra J, van der Schouw YT, Bueno-de-Mesquita HB, Peeters PH. Association between lifestyle factors and quality-adjusted life years in the EPIC-NL cohort. PLoS One. 2014 Nov 4;9(11):e111480. doi: 10.1371/journal.pone.0111480. PMID: 25369457; PMCID: PMC4219750.

⁷ Hafner M, Yerushalmi E, Stepanek M, et al. Estimating the global economic benefits of physically active populations over 30 years (2020–2050). British Journal of Sports Medicine 2020;54:1482-1487.

⁸ Eigen berekening van prof. dr. Van Gestel op basis van Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME). Global Burden of Disease 2021: Findings from the GBD 2021 Study. Seattle, WA: IHME, 2024. Raadpleegbaar via: Global Burden of Disease 2021: Findings from the GBD 2021 Study | Institute for Health Metrics and Evaluation.

FA-11380323, 14 maart 2025